Βιβλιοκριτική
Βιβλιοκριτική: Οι Μακεδονίες των άλλων - Το μαχαίρι της ιστορίας και οι νομοτέλειες της γεωγραφίας: Μικρό ανθολόγιο 1912-1992

Οι Μακεδονίες των άλλων 
Το μαχαίρι της ιστορίας και οι νομοτέλειες της γεωγραφίας: Μικρό ανθολόγιο 1912-1992
Σπύρος Καράβας

Τιμή 10 ευρώ, 200 σελίδες
Εκδόσεις Βιβλιόραμα, 2018

 

Ο Σπύρος Καράβας με το τελευταίο του βιβλίο μας εξοπλίζει με ένα πολύτιμο ιστορικό υλικό στην αντιπαράθεση για το Μακεδονικό για να αποκρούσουμε τα ψέματα και την πατριδοκαπηλία των κονδυλοφόρων και των κάθε είδους πολιτικάντηδων της κυρίαρχης τάξης.

Στις σελίδες του βρίσκουμε μια αναλυτική προσέγγιση των κυρίαρχων αντιλήψεων που διαπότιζαν τους ιδεολογικούς μηχανισμούς του ελληνικού κράτους σε καίρια σημεία, όπως στην δημόσια εκπαίδευση. Από αυτήν προκύπτει ότι το δόγμα “η Μακεδονία είναι μία και ελληνική” άρχισε να διεκδικεί την κυριαρχία του στο δημόσιο λόγο μόνο μετά το 1990, με το ξέσπασμα της κρίσης των καθεστώτων του “υπαρκτού” σοσιαλισμού στην Αν.Ευρώπη και την κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας στα Βαλκάνια.

Το βιβλίο του περιέχει πολύτιμο υλικό, καθιστώντας το ένα ισχυρό ανθολόγιο της υποκρισίας των εθνικιστών από το 1912 μέχρι το 1992 για το “ανύπαρκτον” ζήτημα της Μακεδονίας, του έθνους και της γλώσσας των κατοίκων της. Είναι ένα ιστορικό οδοιπορικό που φωτίζει την επίσημη ιδεολογία του κράτους και των χειρισμών του για την Μακεδονία στα τελευταία 100 χρόνια.

Ο συγγραφέας έχει άλλωστε προσεγγίσει το ζήτημα σφαιρικότερα με άλλα βιβλία, πιο αναλυτικά, όπως τα “Μυστικά και παραμύθια από την ιστορία της Μακεδονίας” (2014) και “Μακάριοι οι κατέχοντες την γην: Γαιοκτητικοί σχεδιασμοί προς απαλλοτρίωση συνειδήσεων στη Μακεδονία 1880-1909” (2010).

Επιχειρεί λοιπόν να απαντήσει στο ερώτημα πόσο ανύπαρκτες υπήρξαν “οι Μακεδονίες των άλλων” ανατρέχοντας στη σωρεία αντιφατικών προσεγγίσεων, που υπάρχουν σε βιβλία και κείμενα, τα οποία διαμορφώνουν την κοινή συνείδηση και με συγγραφείς που δύσκολα οι πατριδοκάπηλοι θα τους χαρακτήριζαν “προδότες”.

Είναι ένα βιβλίο τολμηρό στο να αναδείξει πόσο μεγάλη διαστρέβλωση της αλήθειας είναι η αποσιώπηση δύο μεγάλων ζητημάτων, πρώτον, της κατάτμησης της Μακεδονίας και δεύτερον, της ύπαρξης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας στα πλαίσια του ομόσπονδου κράτους της Γιουγκοσλαβίας από το 1944. Ο Σπύρος Καράβας παρέχει άφθονα παραδείγματα της υποκρισίας του ελληνικού εθνικισμού και της όψιμης σήμερα άρνησης των πραγματικών δεδομένων της ιστορίας.

Καταρρίπτει τα ψέματα για το Μακεδονικό ερευνώντας συστηματικά τρεις πηγές για να αναδείξει την ανιστορική προσέγγιση της “μίας ελληνικής και μοναδικής Μακεδονίας”. Πρώτη πηγή, τα σχολικά βιβλία ιστορίας και γεωγραφίας, όπου αναφέρονται επανειλημμένα “οι Μακεδονίες των άλλων” και τα γεωγραφικά τους όρια, ο διαμελισμός της Μακεδονίας από τους Βαλκανικούς πολέμους (51% στην Ελλάδα, 38% στη Σερβία, 11% στη Βουλγαρία) και η εθνική ομογενοποίηση με την ανταλλαγή πληθυσμών μετά το 1922.

Δεύτερη πηγή, οι μεγάλες εγκυκλοπαίδειες, όπου έχει ενδιαφέρον η προσέγγιση της ύπαρξης της Μακεδονίας στα πλαίσια του ομόσπονδου γιουγκοσλαβικού κράτους.

Τρίτη πηγή, πρωτότυπες ιστοριογραφικές μελέτες ακόμη και στρατιωτικών που διδάσκουν στην Σχολή Ευελπίδων και αναφέρονται σε μακεδονική γλώσσα και μακεδονικό έθνος.

Έτσι, μελετώντας τα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας και γεωγραφίας διαπιστώνει ότι πριν το 1992 οι αναφορές σε ιστορικό και όχι γεωγραφικό προσδιορισμό της Μακεδονίας είναι γεμάτες αντιφάσεις που δεν ενισχύουν την αντίληψη της μίας και ελληνικής Μακεδονίας. Υπάρχει ένα πλήθος από χάρτες, όπου η Μακεδονία ορίζεται με διαφορετικά όρια, ενώ δεν αποτελεί ταμπού η αναγραφή του ονόματος Μακεδονία βορειότερα των συνόρων, με βάση τις συνθήκες που έβαλαν τέλος στους βαλκανικούς πολέμους του 1912-13.

Όπως αναφέρει στη σελ.24, στη Νεωτέρα Ιστορία Ελληνική και Ευρωπαϊκή για την Γ΄ Τάξη του σχολείου του Αδ.Ι. Αδαμαντίου (1925) “διά της συνθήκης του Βουκουρεστίου έλαβε χώρας και η Σερβία και η Ρουμανία. Η Ελλάς έλαβε σχεδόν όλη την Νοτίαν Μακεδονία”. Στο βιβλίο του Ν. Γκινόπουλου (1929) αναφέρεται ότι το 1913 “η Σερβία κέρδισε τη βορινή Μακεδονία”.

Δεν λείπουν ακόμη και οι αναφορές στη μακεδονική εθνικότητα και γλώσσα, όπως στα βιβλία του Α. Λαζάρου, αναφερόμενος στον ανταγωνισμό Ελλήνων και Βουλγάρων στη Μακεδονία για εκείνους που “ωμίλουν σλαβικό γλωσσικό ιδίωμα”.

Ανάλογες αναφορές υπάρχουν και στα εγχειρίδια γεωγραφίας. Πχ του Άτλαντα τ.2, 1964, στη σελ.57 διαβάζουμε ότι στο λήμμα “Νοτιοσλαβία” “η Μακεδονία αποτελεί μία από τις έξι Λαϊκές Δημοκρατίες”. Μάλιστα αναφέρει ότι η γλώσσα που ομιλούν είναι η μακεδονική χωρίς εισαγωγικά.

Μεγάλες εγκυκλοπαίδειες όπως του Ελευθερουδάκη, του Χ. Πάτση, η Υδρία είναι γεμάτα με αναφορές στη μακεδονική γλώσσα και εθνότητα.

Εύστοχα, ο Σ. Καράβας παρατηρεί ότι ουδέποτε διαταράχθηκαν οι σχέσεις Ελλάδας-Γιουγκοσλαβίας εξ αιτίας του ονοματολογικού πριν από το 1992.

Τις αναφορές στη Βόρεια Μακεδονία για την οποία εκστράτευσαν οι εθνικιστές χέρι-χέρι με τον Μητσοτάκη μπορεί κανείς να τις συναντήσει ακόμη και σε εθνικιστές μακεδονομάχους. Ο Μπαμπατάκας, ένας εξ αυτών, ζητά μάλιστα “την ενσωμάτωση της Βόρειας Μακεδονίας μέχρι το όρος Σκάρδος στον εθνικό κορμό”!

Ο Σ.Καράβας επισημαίνει ότι αυτή η διαδρομή καταγράφει τις αντιφάσεις παρά την ξεκάθαρη οριοθέτηση της μίας μοναδικής και ελληνικής Μακεδονίας. Το 1992 είναι σταθμός σε αυτή την κλιμάκωση του σωβινισμού και της πατριδοκαπηλίας με τον Σ.Καργάκο να αποτελεί, κατά τον συγγραφέα, την πλέον εμβληματική φιγούρα συγγραφέα και δημαγωγού, που απηχούσε το δόγμα Χριστόδουλου προσθέτοντας και τον αντισημιτισμό στην προσέγγισή του.

“Η πεποίθηση περί μίας και αποκλειστικά ελληνικής Μακεδονίας υπήρξε έργο πολιτικών, που έχτισαν τις πολιτικές τους καριέρες πάνω στην πατριδοκαπηλία, και των δημοσιολογούντων με τα φοβικά και εθνικιστικά σύνδρομα, που βρήκαν ευήκοα ώτα. Και είχαν στην αρχή μηδαμινό αντίλογο”. Αναφέρει ο συγγραφέας ότι εκείνο το διάστημα μόνο οι φοιτητές της Φιλοσοφικής αντέδρασαν με εκδηλώσεις και τη συγγραφή ενός αυτοτελούς έργου κατά του εθνικισμού.

Να προσθέσουμε ότι το βιβλίο “Τα Βαλκάνια, το Μακεδονικό και η Εργατική Τάξη” που εκδόθηκε το 1992 από την ΟΣΕ (που μετεξελίχτηκε στο σημερινό ΣΕΚ) προκάλεσε την οργή και τη μήνυση από τους Πλεύρη-Ψωμιάδη-Μάρτη.

Είναι ένα χρήσιμο βιβλίο διότι προσεγγίζει ιστορικά τους ανταγωνισμούς των αρχουσών τάξεων στα Βαλκάνια και την εμπλοκή των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, εξηγώντας την άνοδο των εθνικισμών μετά την κατάρρευση του κρατικού καπιταλισμού στην Α.Ευρώπη και την ΕΣΣΔ.

Τα σύνορα των κρατών στα Βαλκάνια χαράχτηκαν με την πολεμική σύγκρουση των αστικών τάξεων των Βαλκανίων με φόντο την κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας και την αναμέτρηση των μεγάλων δυνάμεων για επιρροή στην περιοχή. Οι Μακεδόνες βρέθηκαν χωρίς δικό τους κράτος παρά τις εξεγέρσεις τους και συμπιέστηκαν ανάμεσα στις ανταγωνιστικές επιδιώξεις των αρχουσών τάξεων της Ελλάδας, της Σερβίας και της Βουλγαρίας.

Από την σκοπιά αυτής της προσέγγισης, της σύγκρουσης με τις επιδιώξεις του ελληνικού καπιταλισμού στα Βαλκάνια, φτάνουμε να απορρίπτουμε την συμφωνία των Πρεσπών του Τσίπρα με το Ζάεφ. Δεν την βαφτίζουμε φιλειρηνική συμβολή στα Βαλκάνια, όταν η Ελλάδα γίνεται νονός της Μακεδονίας για το όνομα, αλλά και αναλαμβάνει την στρατιωτική επιτήρηση του εναέριου χώρου στα πλαίσια της ένταξης στο ΝΑΤΟ.

Σωστά λοιπόν ο Σ.Καράβας κατακεραυνώνει την υποκρισία των εθνικιστών για το όνομα “Βόρεια Μακεδονία” με αυτήν την πλούσια σε αναφορές μελέτη. Μπορούμε να πάμε παραπέρα την κριτική μας απορρίπτοντας το σύνολο των επιδιώξεων του ελληνικού καπιταλισμού στα Βαλκάνια, μια περιοχή όπου τα σύνορα χαράχτηκαν με το αίμα των λαών.

Το βιβλίο του Σπύρου Καράβα λοιπόν είναι ένα όπλο σε αυτό τον αγώνα και αξίζει να διαβαστεί.