Σύνταγμα 10 Αυγούστου
Πίσω από τις φανφάρες του Τραμπ βρίσκονται οι προετοιμασίες για κλιμάκωση των ιμπεριαλιστικών συγκρούσεων, υποστηρίζει ο Πάνος Γκαργκάνας.
Η μαζική αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη δείχνει τον δρόμο για να τους σταματήσουμε.
Η συνάντηση του Τραμπ με τον Πούτιν στην Αλάσκα και ο κύκλος διαπραγματεύσεων που ακολούθησε με την επίσκεψη Ζελένσκι και Ευρωπαίων ηγετών στο Λευκό Οίκο αλλά και την προοπτική για διμερή και τριμερή συνάντηση Πούτιν-Ζελένσκι-Τραμπ για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, όλες αυτές οι εξελίξεις πυροδότησαν την πιο μεγάλη συζήτηση για το ποια θα είναι η συνέχεια: βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα ύφεση στις σχέσεις της Δύσης με τη Ρωσία και συνολικότερα στις διεθνείς σχέσεις; Και ποιος βγαίνει κερδισμένος από έναν επικείμενο συμβιβασμό;
Σύμφωνα με τους περισσότερους σχολιαστές, ενισχυμένοι βγαίνουν και ο Πούτιν και ο Τραμπ, ενώ σίγουρα χαμένοι είναι ο Ζελένσκι και οι Ευρωπαίοι «πρόθυμοι» που τον στηρίζουν. Ο Πούτιν έχει την προοπτική να επισημοποιήσει την κατοχή των εδαφών στην ανατολική Ουκρανία, ο Τραμπ αναγορεύεται σε «ειρηνοποιό» πολιτικά και επιπλέον εξασφαλίζει την πληρωμή δισεκατομμυρίων από την ΕΕ προς τις ΗΠΑ για τους εξοπλισμούς που θα «θωρακίσουν την ασφάλεια» της Ουκρανίας.
Πρόκειται για πολύ επιφανειακές εκτιμήσεις, που χάνουν από τα μάτια τους τη μεγάλη εικόνα της έντασης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και τον αποσταθεροποιητικό ρόλο που παίζουν για ολόκληρο το σύστημα σε διεθνή κλίμακα. Δεν βρισκόμαστε μπροστά σε τερματισμό των θερμών συγκρούσεων. Αντίθετα, κλιμακώνονται οι προετοιμασίες για μεγαλύτερες συγκρούσεις από τη μια άκρη του πλανήτη ως την άλλη. Ακόμη και στην Ουκρανία έχει αποκλειστεί η όποια εκεχειρία ενώ οι διαπραγματεύσεις τραβούν σε μάκρος. Την ίδια ώρα το Ισραήλ περνάει ξανά από το όπλο της πείνας στα τανκς στη Γάζα, ενώ ο Τραμπ ανοίγει πολεμική πρόκληση κατά της Βενεζουέλας. Όσο για τη «μακρυνή» Ασία, η αποσταθεροποίηση γύρω-γύρω από την Κίνα παίρνει τη μορφή αναφλέξεων ανάμεσα σε Ινδία και Πακιστάν, Ταϊλάνδη και Καμπότζη.
Χρειάζεται να θυμόμαστε ότι ποτέ στην ιστορία η κλιμάκωση των εξοπλισμών δεν εξασφάλισε την ειρήνη. Το πρόγραμμα ReArm Europe δεν φέρνει «ασφάλεια και ειρήνη» ούτε στην Ουκρανία ούτε πουθενά. Χρέος της Αριστεράς δεν είναι να ζητάει από την ΕΕ πιο ενεργό ρόλο για να μην καταντήσει «κομπάρσος». Είναι άμεσο και ρεαλιστικό καθήκον να δυναμώσουμε το αντιπολεμικό κίνημα. Άμεσο, γιατί η «Ευρώπη των προθύμων» δεν είναι «ψοφοδεής», είναι πολεμοχαρής. Και ρεαλιστικό, γιατί ο κόσμος που βγαίνει στους δρόμους στο πλευρό της Παλαιστίνης δείχνει τη δύναμη που μπορεί να τους χαλάσει τα σχέδια.
Το επεκτατικό ΝΑΤΟ
Ένα πρώτο βήμα για τη σωστή αντιμετώπιση των εξελίξεων είναι να ανατρέξουμε στον ρόλο του ΝΑΤΟ στην περίπτωση της Ουκρανίας. Όπως θύμισε η πρώτη διακήρυξη της Διεθνιστικής Σοσιαλιστικής Τάσης για την κρίση στην Ουκρανία, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ το 1990, ο Τζέιμς Μπέικερ είχε δώσει υποσχέσεις στον Μ. Γκορμπατσόφ, τον τελευταίο πρόεδρο της ΕΣΣΔ, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ούτε ένα βήμα προς τα ανατολικά, σε αντάλλαγμα με τη συναίνεση της ΕΣΣΔ για την ένταξη στο ΝΑΤΟ της επανενωμένης Γερμανίας.1
Ήταν η περίοδος όπου και στα δυο στρατόπεδα του Ψυχρού Πολέμου που έφτανε στο τέλος του, κυριαρχούσε η πολιτική για μια «αμοιβαία επωφελή» συνεργασία. Η Ρωσία και οι πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας θα άνοιγαν τις πύλες τους στις δυτικές πολυεθνικές, όπως είχε ήδη ξεκινήσει να κάνει η Κίνα, και οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα εξασφάλιζαν τη συμμετοχή της Ρωσίας στους διεθνείς «θεσμούς συνεργασίας» που ανοίγονταν μπροστά, όπως οι G7 που θα γίνονταν G8, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου κλπ.
Στην πράξη, εκείνα τα σενάρια ποτέ δεν ήταν ειδυλλιακά, ωστόσο η συνεργασία προχώρησε. Η αλυσίδα με τα φαγάδικα Μακντόναλντς άνοιξε καταστήματα στη Ρωσία, το 1997 ο Κλίντον προσκάλεσε τη Ρωσία στους G7 που έγιναν G8 μέχρι το 2014. Το 2001 στη Γένοβα το νέο αντικαπιταλιστικό κίνημα πολιορκούσε και τον Πούτιν παρέα με τον Μπερλουσκόνι.
Αργότερα, ο πρώην Καγκελάριος της Γερμανίας Γκέρχαρντ Σρέντερ μπήκε στα αφεντικά της Γκαζπρόμ, η ιταλική ΕΝΙ προχώρησε σε συνεργασία με τη Ροσνέφτ, οι συνεργασίες απλώνονταν ακόμα και στον καίριο ενεργειακό τομέα. Και βέβαια Ρώσοι «ολιγάρχες» απόκτησαν τη δυνατότητα να τοποθετούν τα κέρδη τους στο Σίτι του Λονδίνου και να αντιγράφουν τους δυτικούς Μπερλουσκόνι αγοράζοντας ποδοσφαιρικές ομάδες, όπως ο Αμπράμοβιτς την Τσέλσι.
Πέρα από την οικονομική πλευρά, προχώρησε και η γεωπολιτική, με τη Ρωσία να προτείνει συνεργασία με το ΝΑΤΟ ήδη το 1991 και στις 27 Μάη 1997 στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Παρίσι να αποφασίζεται Κοινό Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Το 2009 το ΝΑΤΟ ζήτησε τη συνεργασία της Ρωσίας για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και το 2011 υπήρξαν και κοινές αεροπορικές και ναυτικές ασκήσεις. Η συνεργασία τερματίστηκε το 2014 μετά τη κατάληψη της Κριμαίας.
Σε όλο εκείνο το διάστημα είχαν υπάρξει εντάσεις, αλλά δεν είχαν οδηγήσει στη ρήξη, ακόμη και όταν το ΝΑΤΟ βομβάρδιζε στη Βοσνία και στη Σερβία επεμβαίνοντας στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας. Αντίθετα, η Δύση χειροκροτούσε όταν η Ρωσία ισοπέδωνε την Τσετσενία και το 1996 και το 1999-2000.
Ωστόσο, ακόμα και όταν οι πολιτικοί και οι στρατηγοί έβρισκαν κοινό παρονομαστή στην καταπολέμηση της «ισλαμιστικής τρομοκρατίας», η απληστία των καπιταλιστών στα πλαίσια του οικονομικού ανταγωνισμού προετοίμαζε το έδαφος για την επερχόμενη σύγκρουση.
Μεγάλη ώθηση στην όξυνση των ανταγωνισμών έδωσε η κρίση του 2008 και οι μακρόσυρτες συνέπειές της που φτάνουν μέχρι σήμερα. Η Ουκρανία χτυπήθηκε σκληρά και η άρχουσα τάξη της πολώθηκε ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση πιο έντονα. Το ουκρανικό νόμισμα κατέρρευσε, όσοι είχαν δάνεια σε δολάρια δεν μπορούσαν να τα ξεπληρώσουν. Ταυτόχρονα, η εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία εκείνο το καλοκαίρι προειδοποιούσε για στρατιωτική κλιμάκωση. Οι ισορροπίες της ουκρανικής άρχουσας τάξης για διάσωση με δάνεια του ΔΝΤ και παράλληλο κατευνασμό της Μόσχας έγιναν ακραία ασταθείς.2
Η Ουκρανία είναι μια από τις ελάχιστες χώρες του πλανήτη που είχαν συσσωρευτικά αρνητική ανάπτυξη μέσα στην περίοδο 1990-2017. Με άλλα λόγια το Εθνικό Ακαθάριστο Προϊόν το 2017 ήταν μικρότερο από ότι ήταν 27 χρόνια πριν. Και πλάι-πλάι σε αυτή την ανείπωτη φτώχεια υπάρχει ο ανείπωτος πλούτος. 100 ολιγάρχες μοιράζονται μεταξύ τους μια περιουσία που πλησιάζει το 40% του ΑΕΠ της χώρας: με άλλα λόγια, 100 βαθύπλουτοι μεγιστάνες έχουν στα «σεντούκια τους» τόσα όσα κερδίζουν δουλεύοντας έναν ολόκληρο χρόνο σκληρά 25 εκατομμύρια συμπατριώτες τους. Μια ιδέα και μόνο από τη χλιδή μέσα στην οποία ζούνε αυτοί οι μεγιστάνες πήρε ο κόσμος από την επιδρομή στο μυστικό παλάτι του Γιανουκόβιτς, λίγες μέρες μετά τη διαφυγή του στη Μόσχα: βρύσες από χρυσό, ένας ιδιωτικός ζωολογικός κήπος με ελάφια και στρουθοκαμήλους, ένα ομοίωμα αρχαιοελληνικού ναού!
Το ΝΑΤΟ μετατράπηκε σε έναν από τους βασικούς μηχανισμούς λεηλασίας των «κτήσεων» και των «σφαιρών επιρροής» της ηττημένης στον Ψυχρό Πόλεμο Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Το 1999 η Πολωνία, η «έδρα» του Συμφώνου της Βαρσοβίας, έγινε μέλος του ΝΑΤΟ. Το ίδιο και η Ουγγαρία και η Τσεχία. Το 2004 ακολούθησε η Σλοβακία και η Ρουμανία. Συνολικά, από το 1999 μέχρι σήμερα το ΝΑΤΟ έχει αποκτήσει 15 νέα μέλη. Όλα τους προέρχονται είτε από το παλιό Σύμφωνο της Βαρσοβίας, είτε από την διαλυμένη Γιουγκοσλαβία.3
Όπως ομολόγησε ο τότε γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιενς Στόλτεμπεργκ, «ο πόλεμος δεν ξεκίνησε τον Φλεβάρη του 2022. Ο πόλεμος ξεκίνησε το 2014. Και από το 2014 οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν προσφέρει στήριξη στην Ουκρανία, με εκπαίδευση, με υλικό, έτσι που οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ήταν πολύ πιο δυνατές το 2022 σε σύγκριση με το 2020 και το 2014. Και βέβαια αυτό έκανε τεράστια διαφορά όταν ο Πούτιν αποφάσισε να επιτεθεί στην Ουκρανία».4
Στροφή
Τι άλλαξε ώστε τώρα ο Τραμπ να προχωράει σε διαπραγμάτευση με τον Πούτιν; Υπάρχουν δυο κρίσιμες αλλαγές.
Η πρώτη έχει να κάνει με τα αδιέξοδα στα πεδία των μαχών. Το 2022 ο ουκρανικός στρατός με τη στήριξη του ΝΑΤΟ μπόρεσε να ανακόψει την προέλαση προς το Κίεβο. Τρία χρόνια αργότερα, οι προσδοκίες τους για μια ουκρανική αντεπίθεση έχουν διαψευστεί.
Η πιο πολυδιαφημισμένη αντεπίθεση ήταν η εισβολή σε ρωσικά εδάφη στην περιοχή του Κουρσκ το καλοκαίρι του 2024. Όπως έγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη:
«Τυπικά η εισβολή του ουκρανικού στρατού, στο έδαφος της Ρωσίας στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Πρώτον, σε στρατιωτικό επίπεδο, αφού ο ουκρανικός στρατός κατάφερε μέσα σε λίγες ημέρες να καταλάβει μια περιοχή 1200 τετραγωνικών χιλιομέτρων –μια έκταση που αντιστοιχεί στο ένα δέκατο περίπου της Ελλάδας.
Δεύτερον, η επίθεση “σκότωσε” τις διεθνείς διαπραγματεύσεις που είχαν δρομολογηθεί με πρωτοβουλία του Κατάρ. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, φοβάται ότι οι διαπραγματεύσεις μπορεί να καταλήξουν σε μια “μη δίκαιη λύση”, δηλαδή σε κάποια συμφωνία στηριγμένη στα σημερινά στρατιωτικά δεδομένα η οποία θα αναγνωρίζει τα “δικαιώματα” που έχει η Ρωσία πάνω στις ανατολικές επαρχίες της Ουκρανίας –που βρίσκονται από την αρχή σχεδόν του πολέμου υπό ρωσική κατοχή.(…)
Στην πραγματικότητα, όμως, η ουκρανική επίθεση δεν ήταν παρά μια “τρύπα στο νερό” –μια επικίνδυνη θανατερή περιπέτεια που το μόνο που κατάφερε ήταν να κλιμακώσει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο της εξάπλωσης του πολέμου.
Μια τρύπα στο νερό σε στρατιωτικό επίπεδο πρώτα απ’ όλα. Η Ρωσία διώχνει τα ουκρανικά στρατεύματα από το Κουρσκ. Ταυτόχρονα η Ρωσία συνεχίζει να βομβαρδίζει τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας –που αντιμετωπίζει ήδη τεράστιες ελλείψεις με συνεχόμενα και πολύωρα μπλακ άουτ. Ακόμα και αν δεν επιδεινωθεί η κατάσταση, η Ουκρανία έχει μπροστά της έναν πολύ δύσκολο, σκοτεινό και κρύο χειμώνα».5
Πραγματικά, ο χειμώνας του 2025 αποδείχθηκε δύσκολος και στα χαρακώματα και στις πόλεις. Αλλά οι ανθρώπινες θυσίες ποτέ δεν έχουν τον πρώτο λόγο στους κυνικούς υπολογισμούς των ιμπεριαλιστών. Η καθοριστική αλλαγή που έσπρωξε τον Τραμπ στη διαπραγμάτευση έχει να κάνει με τις προτεραιότητες στα επιτελεία της Δύσης και τις διαφορετικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ηγεσίες τους σε Αμερική και Ευρώπη.
Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έχει ως κύριο αντίπαλο την Κίνα. Αυτή η επιλογή έχει επισημοποιηθεί εδώ και δεκαετίες με την στρατηγική που έχει ονομαστεί «Στροφή στον Ειρηνικό». Ο όρος «στροφή» χρησιμοποιήθηκε για να υπογραμμίσει την προσπάθεια μεταφοράς δυνάμεων από τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής στην περικύκλωση της Κίνας.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι εξορμήσεις για ένα «Νέο αμερικανικό αιώνα» είχαν εστιάσει στη Μέση Ανατολή με τους πολέμους των προέδρων Μπους, πατέρα και υιού, κατά του Ιράκ. Αλλά, ακόμη και ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός δεν μπορεί να συντηρεί ταυτόχρονα στρατούς κατοχής στα πεδία των προηγούμενων επεμβάσεών του και να κλιμακώνει την παρουσία του γύρω από την Κίνα. Η Μέση Ανατολή είναι η περιοχή όπου γίνεται πιο αισθητή αυτή η αλλαγή προτεραιοτήτων.
Ο Ομπάμα προσπαθούσε στη δική του θητεία να ντύσει αυτή την επιλογή με «φιλειρηνικό» μανδύα. Έπαιρνε αποστάσεις από την πολιτική του προκατόχου του και τόνιζε ότι οι ΗΠΑ μπορούν να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους με μια πολιτική «soft power», δηλαδή οικονομική, διπλωματική και πολιτική επιρροή αντί για πολεμικές επεμβάσεις.
Επίκεντρο αυτών των προσπαθειών ήταν η εκστρατεία για συνεργασία των αραβικών καθεστώτων με το Ισραήλ και συγκεκριμένα όπως διαμορφώθηκε με τις λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ. Αυτή ακριβώς η επιλογή είναι που τινάχτηκε στον αέρα στις 7 Οκτώβρη 2023. Το Ισραήλ βρέθηκε απομονωμένο στη γενοκτονική επίθεσή του στη Γάζα και οι ΗΠΑ βρέθηκαν να κλιμακώνουν την εμπλοκή τους στο πλευρό του. Ο Τραμπ έστειλε ακόμη και τα θηριώδη βομβαρδιστικά των ΗΠΑ να χτυπήσουν το Ιράν για να στηρίξει τον Νετανιάχου. Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός βρέθηκε να κρατάει τρεις εξορμήσεις ταυτόχρονα, στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή και στον Ειρηνικό. Οι πιέσεις για στροφή μεγάλωσαν και πήραν τη μορφή παζαριού με τον Πούτιν.
Ευρώπη του πολέμου
Για τις Ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις η στροφή προκαλεί δυσκολίες. Όχι γιατί διαφωνούν με την εμπλοκή των ΗΠΑ στο πλευρό του Ισραήλ. Κάθε άλλο. Το βασικό τους πρόβλημα είναι η μεγάλη εμπλοκή τους στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία.
Πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι σχέσεις της Γερμανίας με τη Ρωσία ήταν εξαιρετικά αναπτυγμένες στον τομέα της ενέργειας. Εισαγωγές φυσικού αέριου όλο και περισσότερες με προοπτική για πιο στενή σύνδεση με τον αγωγό Nordstream II να είναι έτοιμος. Αυτά άλλαξαν μετά το 2022 και το ξεκίνημα του πολέμου στην Ουκρανία. Ο αγωγός ανατινάχτηκε και η κατανάλωση φυσικού αέριου άρχισε να στηρίζεται σε εισαγωγές υγροποιημένου από τις ΗΠΑ. Η «ατμομηχανή» της ΕΕ έκανε εκείνη την επιλογή που επηρέασε και επηρεάζει όλη την Ευρώπη. Όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ, και η Βρετανία που έχει αποχωρήσει, έχουν κλιμακώσει την αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Γι’ αυτούς, ένα παζάρι με τον Πούτιν δεν αφορά «μόνο» κάποια εδάφη της Ουκρανίας, αλλά και το μέλλον της διείσδυσής τους στην ανατολική Ευρώπη, από τις Σκανδιναβικές χώρες μέχρι τα Βαλκάνια.
Αυτό είναι το υπόβαθρο για την τρομακτική εκτίναξη των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Στις αρχές Μάρτη η Κομισιόν ανακοίνωσε ένα μεγαλεπήβολο εξοπλιστικό σχέδιο, με τίτλο ReArm Europe Plan/Readiness 2030 ύψους 800 δις ευρώ. Όπως δήλωσε η φον ντερ Λάιεν: «Βρισκόμαστε σε μια εποχή επανεξοπλισμού. Και η Ευρώπη είναι έτοιμη να αυξήσει μαζικά τις αμυντικές της δαπάνες». Τόσο μαζικά, ώστε η Κομισιόν να εφευρίσκει ευφάνταστους τρόπους για να παρακάμπτει την περιβόητη δημοσιονομική πειθαρχία του Συμφώνου Σταθερότητας, όπως με την «ρήτρα διαφυγής» για την προσμέτρηση των εξοπλιστικών δαπανών στο χρέος και τα ελλείμματα. Στα μέσα Μάρτη ο χριστιανοδημοκράτης Μερτς που ανέλαβε καγκελάριος της Γερμανίας, πέρασε από την υπό διάλυση γερμανική βουλή –σε συμφωνία με τους σοσιαλδημοκράτες και τους Πράσινους– την κατάργηση του περίφημου «φρένου του χρέους» που περιλαμβανόταν στο γερμανικό Σύνταγμα. Τώρα το γερμανικό κράτος θα μπορεί να δανειστεί χωρίς όριο για τις «αμυντικές» του δαπάνες.6
Οι πολεμικές προετοιμασίες δεν περιορίζονται στην πολεμική βιομηχανία. Η Κομισιόν σκοπεύει να δαπανήσει 17 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση των μεταφορικών δικτύων ώστε να είναι έτοιμα για ενδεχόμενη σύρραξη, δήλωσε ο Επίτροπος Μεταφορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Απόστολος Τζιτζικώστας.
«Ο κ. Τζιτζικώστας σε συνέντευξή του στους Financial Times υποστήριξε ότι οι δρόμοι, οι γέφυρες και οι σιδηρόδρομοι της Ευρώπης είναι ακατάλληλοι για τη γρήγορη μετακίνηση αρμάτων μάχης, στρατευμάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού σε περίπτωση πολέμου με τη Ρωσία.
Αν τα άρματα μάχης του ΝΑΤΟ καλούνταν να ανταποκριθούν σε μια εισβολή από ρωσικές δυνάμεις στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ, θα κολλούσαν σε σήραγγες, θα προκαλούσαν κατάρρευση γεφυρών και θα παγιδεύονταν σε τελωνειακές διαδικασίες, δήλωσε και συμπλήρωσε: “Έχουμε παλιές γέφυρες που πρέπει να αναβαθμιστούν. Έχουμε στενές γέφυρες που πρέπει να διευρυνθούν. Και έχουμε ανύπαρκτες γέφυρες που πρέπει να κατασκευαστούν”. Ο Έλληνας Επίτροπος είπε ότι η άμυνα της ηπείρου θα ήταν αδύνατη αν οι ευρωπαϊκοί στρατοί δεν μπορούν να μετακινηθούν ταχύτατα. “Η πραγματικότητα σήμερα είναι ότι, αν θέλουμε να μετακινήσουμε στρατιωτικό εξοπλισμό και στρατεύματα από τη δυτική Ευρώπη προς την ανατολική, χρειάζονται εβδομάδες –και σε ορισμένες περιπτώσεις μήνες”, τόνισε».7
Από τη δική τους σκοπιά, οι ηγέτες των ευρωπαϊκών ιμπεριαλισμών θα προτιμούσαν μια διαφορετική στροφή από τον Τραμπ: αντί να «παγώσει» το μέτωπο της Ουκρανίας παζαρεύοντας με τον Πούτιν, να δώσει μεγαλύτερο ρόλο στους ίδιους στη Μέση Ανατολή για να τελειώνουν όλοι μαζί με την Παλαιστινιακή αντίσταση. Αλλά «λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο».
Αλύγιστη αντίσταση
Ούτε ο Νετανιάχου, ούτε ο Τραμπ, ούτε οι Ευρωπαίοι «πρόθυμοι» δεν έχουν καταφέρει να τσακίσουν τους Παλαιστίνιους. Αντίθετα, βρίσκουν μπροστά τους ένα τεράστιο κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη που ξεσηκώνει εκατομμύρια στους δρόμους ενάντια και στην πείνα και στα τανκς ως μηχανισμούς γενοκτονίας.
Η επιβεβαίωση για τα αδιέξοδά τους ήρθε από το ίδιο το εσωτερικό των μηχανισμών του σιωνιστικού κράτους:
«’Το Ισραήλ βρίσκεται μπροστά στο χείλος της ήττας’. Η δήλωση αυτή την Κυριακή 3 Αυγούστου δεν ήρθε από κάποιον εκπρόσωπο της Αντίστασης, αλλά από τον Ταμίρ Πάρντο, πρώην διευθυντή της Μοσάντ, των Μυστικών Υπηρεσιών του σιωνιστικού κράτους. Ο Πάρντο είχε διοριστεί διευθυντής από τον Νετανιάχου. Η δήλωση ήταν κομμάτι μιας πρωτοβουλίας 19 πρώην υψηλόβαθμων στελεχών, μεταξύ των οποίων και διευθυντές, όλων του βαθέος κράτος του Ισραήλ, όχι μόνο της Μοσάντ αλλά και της Σιν Μπετ (των εσωτερικών υπηρεσιών), του στρατού και της αστυνομίας. “Ο πόλεμος έχει σταματήσει να είναι απλώς πόλεμος. Οδηγεί το κράτος του Ισραήλ στην απώλεια της ασφάλειας και της ταυτότητάς του”, λέει ο Άμι Αγιαλόν, πρώην επικεφαλής της Σιν Μπετ. Ο Άμος Μάλκα, πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του στρατού λέει πως έχει περάσει πάνω από ένας ολόκληρος χρόνος από το σημείο όπου το Ισραήλ θα μπορούσε να έχει τελειώσει τον πόλεμο με επιχειρησιακό τρόπο που θα έδινε κάποιο όφελος. “Αυτό που κάνουμε από τότε είναι να παλεύουμε για το ισοφάρισμα των απωλειών”, λέει ο Ναντάβ Αργκαμάν, πρώην διευθυντής της Σιν Μπετ. Ο Πάρντο συμπληρώνει το επιχείρημά του για επικείμενη ήττα του Ισραήλ λέγοντας “όσο καλός και να είναι ο στρατός μας, ένας πόλεμος χωρίς πολιτικό στόχο είναι εγγύηση για ήττα”».8
Η έκταση της γενοκτονικής επίθεσης με τη λιμοκτονία αποκαλύφθηκε ακόμη και με επίσημη έκθεση. Η ισραηλινή ανθρωπιστική οργάνωση B’Tselem δημοσίευσε μια έρευνα για την κατάσταση με τίτλο “Η γενοκτονία μας”: «Το Ισραήλ έχει συστηματικά καταστρέψει την υποδομή για τοπική παραγωγή τροφίμων στη Γάζα», αναφέρει η έρευνα. Έχει καταστρέψει 80% των χωραφιών και των πηγαδιών, σκότωσε το 95% των μοσχαριών, ένα στα δύο κοπάδια αιγοπροβάτων. Ούτε 10% των φούρνων δεν μπορεί να λειτουργήσει. «Δεν υπάρχει προηγούμενο στην ταχύτητα και κλίμακα της λιμοκτονίας που επιβλήθηκε σε άμαχο πληθυσμό σαν και αυτή που υφίστανται οι κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζας», λέει ξεκάθαρα η B’Tselem.9
Κι όμως, ούτε η θηριώδης κλιμάκωση της λιμοκτονίας δεν έφερε τα αποτελέσματα που προσδοκούσε ο Νετανιάχου. Η επιλογή του είναι να επιστρατεύει ξανά τα τανκς σε μια νέα χερσαία επίθεση για την εξόντωση του πληθυσμού της Γάζας, μέσα σε συνθήκες της μεγαλύτερης απομόνωσης του Ισραήλ.
Η έκταση των κινητοποιήσεων αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη είναι πρωτοφανής. Στην Αυστραλία, η κυβερνητική εκστρατεία απαγόρευσης κατέρρευσε με πάταγο, όπως μας ενημερώνει η Μαρίνα Διονυσίου:
«Σε μια ιστορική στιγμή, 300.000 διαδηλωτές κατέβηκαν στους δρόμους αψηφώντας την καταιγίδα και πλημμυρίζοντας τη Γέφυρα του Λιμανιού στο Σίδνεϊ στο μεγαλύτερο μέχρι σήμερα συλλαλητήριο υπέρ της Παλαιστίνης στην Αυστραλία.
Η παρουσία των φοιτητικών και συνδικαλιστικών μπλοκ ήταν μαζική και αισθητή: από τα πανό των Φοιτητών Ενάντια στον Πόλεμο του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ, μέχρι εκείνα των εκπαιδευτικών (NTEU και Teacher Fed), των νοσηλευτών (NSWNMA), της Ναυτικής Ένωσης Αυστραλίας (MUA) και της Ένωσης Σιδηροδρόμων, Τραμ και Λεωφορείων (RTBU). Ιδιαίτερης σημασίας ήταν και τα πλατιά ψηφίσματα υποστήριξης από μια σειρά σωματεία όπως τα UWU, ETU, CWU, IEU και FSU -έμπρακτη απόδειξη της πολιτικοποίησης και ριζοσπαστικοποίησης της περιόδου.
Τα συνθήματα καλούσαν για άμεσες κυρώσεις στο Ισραήλ και έστελναν ξεκάθαρο μήνυμα: ο Αλμπανίζι, ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας και η κυβέρνησή του έχουν τα χέρια τους βαμμένα με το αίμα της γενοκτονίας που στηρίζουν.
Η επόμενη μέρα βρίσκει τον κυβερνήτη της πολιτείας της Νέας Νότιας Ουαλίας, Κρις Μινς, πιο απομονωμένο από ποτέ. Όλες του οι προσπάθειες να σταματήσει την πορεία κατέρρευσαν. Αντίστοιχα, παρά την απόπειρα της αστυνομίας να ποινικοποιήσει την κινητοποίηση, σέρνοντας τους διοργανωτές, το Palestine Action Group, στο Ανώτατο Δικαστήριο, το σύστημα λύγισε. Στριμωγμένο από την οργή, την αποφασιστικότητα και τη μαζικότητα του κινήματος, το Δικαστήριο αναγκάστηκε να αποφασίσει υπέρ της πορείας, μια καθαρή νίκη του δρόμου απέναντι στην κρατική καταστολή».10
Πρωτοφανής ήταν και η επιτυχία της μέρας δράσης εδώ στις 10 Αυγούστου:
«Αυτό που συνέβη και συνεχίζει να συμβαίνει τον φετινό Αύγουστο με το κίνημα αλληλεγγύης στην Παλαιστίνη δεν έχει προηγούμενο. Ήταν μια τεράστια σφαλιάρα για τον Μητσοτάκη και την τρομοκρατία που επιχείρησε να επιβάλει τον Ιούλη σε Ρόδο και Άγιο Νικόλαο, ταρακουνημένος από τη συγκέντρωση της Σύρου που εμπόδισε την “κρουαζιέρα” των γενοκτόνων με το Crown Iris να δέσει στο νησί: με συλλήψεις, διώξεις του κινήματος αλληλεγγύης με τον «αντιρατσιστικό νόμο(!) καθώς και με τις άθλιες συκοφαντίες περί «αντισημιτισμού».
Η επιχείρηση τρομοκρατίας και συκοφάντησης έπεσε στο κενό. Η κυβέρνηση, έχοντας στο πλευρό της μόνο τους μεγαλοξενοδόχους και γενικότερα τα αφεντικά, αναγκάστηκε να κινητοποιήσει τα ΜΑΤ στις 13/8 στον Βόλο και στις 14/8 στον Πειραιά για να αντιμετωπίσει μαζικές οργισμένες συγκεντρώσεις ενάντια στην άφιξη του Crown Iris. Mε τον κόσμο όχι απλά να ανταποκρίνεται στα καλέσματα του κινήματος αλληλεγγύης αλλά να βάζει την πίεση στις απρόθυμες ηγεσίες των συνδικάτων και κομματιών της Αριστεράς να καλέσουν και αυτές. Ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο κόσμος υποδέχτηκε το Crown Iris με συγκέντρωση και στην Σαντορίνη!
Και βέβαια είχαμε τις 10 του Αυγούστου που θα μείνουν στην ιστορία. Δεν θα μάθουμε ποτέ πόσα ακριβώς, 110, 120, 150, ήταν τα σημεία που έγιναν δράσεις για την Παλαιστίνη. Ακόμη και μια εβδομάδα μετά ανακαλύπτει κανείς χωριά και τόπους όπου κάτι μεγαλύτερο ή μικρότερο έγινε. Η παλαιστινιακή σημαία την οποία η κυβέρνηση ήθελε να αποκαθηλώσει για να μην χαλάσουν οι διακοπές των δημίων-σιωνιστών υψώθηκε παντού. Τα ηλιοβασιλέματα της Σαντορίνης, όλων των νησιών του Αιγαίου και του Ιονίου πήραν το χρώμα της παλαιστινιακής σημαίας από τον κόσμο που έβγαινε μαζικά να διαδηλώσει».11
Η αποφασιστικότητα των Παλαιστίνιων και η αλληλεγγύη που ξεσηκώνει στέκονται εμπόδιο στα σχέδια για συνεργασία των αραβικών καθεστώτων στην εκκένωση της Γάζας. Καθεστώτα όπως του Σίσι, που βρίσκεται στην εξουσία μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα που ποδοπάτησε την ‘Αραβική Άνοιξη’, δεν τολμούν να συνεργαστούν σε αυτό το έγκλημα. Ταυτόχρονα, όμως, οι συνεργασίες τους και με τους ιμπεριαλιστές και με το Ισραήλ παραμένουν ανοιχτές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι καταγγελίες συντρόφων στη Συρία:
«Τον Ιούνη και Ιούλη 2025 έγιναν κυβερνητικές σφαγές στην Επαρχία της Σουέιντα όπου η πλειονότητα είναι Δρούζοι. Εκατοντάδες δολοφονίες αμάχων ταυτόχρονα με απαγωγές, εμπρησμούς κατοικιών και μαζικές καταστροφές, συχνά με τη συνεργασία ανάμεσα σε ομάδες Βεδουίνων με την οργάνωση HTS του Αλ Σαράα. Ο λαός της Σουέιντα αντιστάθηκε ηρωικά και επέβαλε μια σοβαρή ήττα στις κυβερνητικές δυνάμεις. Κατάφερε ακόμα και να τις απωθήσει τελείως από την Επαρχία, μια από τις λίγες περιοχές όπου το νέο καθεστώς έχει χάσει τον έλεγχο. Παρά την αποτυχία του, το καθεστώς χρησιμοποίησε την κατάσταση για να προσκαλέσει επέμβαση του Ισραήλ με πρόσχημα την «αποκατάσταση της τάξης». Με αυτόν τον τρόπο ο Αλ Σαράα πρόσφερε νέες ευκαιρίες στο Ισραήλ να επεκτείνει την επιρροή του στη νότια Συρία».12
Οι σύντροφοι του Επαναστατικού Αριστερού Ρεύματος στη Συρία έχουν δώσει σκληρούς αγώνες ενάντια στο παλιό καθεστώς Άσαντ και συνεχίζουν τον αγώνα και μετά την κατάρρευσή του. Συγκρούονται με το νέο καθεστώς του Αλ Σαράα και αποκαλύπτουν τις υποκρισίες του ότι τάχα προχωράει σε εκδημοκρατισμό, αλλά και τις υποκρισίες του Ερντογάν που βγάζει πύρινους λόγους κατά του Ισραήλ, ενώ στηρίζει τις συνεργασίες της Δαμασκού με τον Νετανιάχου.
Αυτοί οι σκληροί αγώνες που βρίσκονται σε εξέλιξη μέσα στα αραβικά καθεστώτα αναγκάζουν τους ιμπεριαλιστές να αναζητούν άλλους χώρους για εκτόπιση των Παλαιστίνιων. Σύμφωνα με αποκαλύψεις της εφημερίδας Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ προχώρησαν σε επαφές στην ανατολική Αφρική προτείνοντας στη Σομαλιλάνδη που έχει αποσχιστεί από τη Σομαλία να την αναγνωρίσουν με αντάλλαγμα να υποδεχθεί εκτοπισμένους Παλαιστίνιους από τη Γάζα! Τμήμα της συμφωνίας μπορεί να είναι και μια αμερικάνικη βάση δίπλα στα στρατόπεδα των προσφύγων.13
Μπορούμε να τους νικήσουμε
Είναι, λοιπόν, αναγκαίο να έχουμε μια σωστή συνολική εικόνα των εξελίξεων για να βοηθήσουμε το κίνημα που συγκρούεται με τα σχέδια των ιμπεριαλιστών. Και ο Τραμπ και οι Ευρωπαίοι πρόθυμοι μιλάνε για «ειρήνη» ενώ κλιμακώνουν τα πολεμικά τους σχέδια, όμως βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγάλες αντιστάσεις, αλλά και με δικές τους εσωτερικές κρίσεις.
Ο Τραμπ δεν έχει απεριόριστα περιθώρια κλιμάκωσης των εξοπλισμών και το ίδιο ισχύει ακόμη πιο έντονα για τους Ευρωπαίους συμμάχους του, καθώς παράλληλα με τις πολεμικές βλέψεις τους κλιμακώνονται και οι πιέσεις από την κρίση χρέους.
Στις ΗΠΑ, αυτό εκφράζεται με τις διαμάχες ανάμεσα στο Λευκό Οίκο και την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα (Fed). Ο Τραμπ συνεχίζει τις περικοπές των κοινωνικών δαπανών για να καλύψει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού που διογκώνονται με την αύξηση των πολεμικών δαπανών. Αλλά όσο και να τσακίζει τα νοσοκομεία και τα σχολεία, το έλλειμμα επιμένει και μεγαλώνει. Γι’ αυτό θα ήθελε μια πολιτική περιορισμού των επιτοκίων ώστε να μειώσει το κόστος των πληρωμών για το δημόσιο χρέος.
Η τελευταία απάντηση της Fed προσπαθεί να συμμορφωθεί με αυτές τις απαιτήσεις, αλλά με εκτιμήσεις που δεν είναι αισιόδοξες:
«η ομιλία του Πάουελ στο Οικονομικό Συμπόσιο του Τζάκσον Χόουλ υπέδειξε ότι ενώ οι δασμοί έχουν δημιουργήσει σημαντική αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία του πληθωρισμού, τώρα η αγορά εργασίας των ΗΠΑ είναι αυτή που χρήζει στενότερης παρακολούθησης από την κεντρική τράπεζα.
“Ενώ η αγορά εργασίας φαίνεται να βρίσκεται σε ισορροπία, πρόκειται για ένα περίεργο είδος ισορροπίας που προκύπτει από μια αξιοσημείωτη επιβράδυνση τόσο στην προσφορά όσο και στη ζήτηση εργαζομένων”, δήλωσε ο Πάουελ.
“Αυτή η ασυνήθιστη κατάσταση υποδηλώνει ότι οι κίνδυνοι ύφεσης για την απασχόληση αυξάνονται”, πρόσθεσε. “Και αν αυτοί οι κίνδυνοι υλοποιηθούν, μπορούν να το κάνουν γρήγορα με τη μορφή απότομων αυξημένων απολύσεων και αυξανόμενης ανεργίας”».14
Με άλλα λόγια, η μείωση των επιτοκίων μπορεί να έρχεται, αλλά μέσα σε συνθήκες βουτιάς στην αμερικάνικη οικονομία. Σε τέτοιες συνθήκες, ο Τραμπ καταφεύγει σε ακόμη πιο ανορθόδοξες κινήσεις: επιδιώκει την προσέλκυση κερδοσκοπικών κεφαλαίων που βρίσκονται τοποθετημένα σε κρυπτονομίσματα, ώστε να στραφούν στην αγορά ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου και να μειώσουν έτσι το κόστος δανεισμού. Ήδη το Κογκρέσο ψήφισε νόμο που χαλαρώνει τους περιορισμούς στα κρυπτονομίσματα.
«Τον Απρίλιο, η Federal Reserve είχε ήδη αποσύρει προηγούμενη οδηγία που απαιτούσε από τις τράπεζες να λαμβάνουν έγκριση από τις εποπτικές αρχές πριν εμπλακούν σε νέες δραστηριότητες κρυπτονομισμάτων. Παρόμοιες κινήσεις έκαναν και οι άλλες δύο ομοσπονδιακές τραπεζικές ρυθμιστικές αρχές, το Office of the Comptroller of the Currency (OCC) και το Federal Deposit Insurance Corp. (FDIC), αφήνοντας στις τράπεζες την ευθύνη να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις βάσει των υπαρχόντων κανόνων διαχείρισης κινδύνων.
Η αρχική ιδέα πίσω από το πρόγραμμα ήταν η ανάγκη η Fed να αποκτήσει εξειδικευμένη τεχνογνωσία και να εστιάσει στους πιθανούς κινδύνους για το τραπεζικό σύστημα από καινοτόμες και αδοκίμαστες τεχνολογίες. Η πρωτοβουλία ακολούθησε την κρίση του 2023, κατά την οποία κατέρρευσαν τρεις αμερικανικές τράπεζες με στενούς δεσμούς με τον κλάδο της τεχνολογίας και των κρυπτονομισμάτων: η Silicon Valley Bank, η Silvergate Bank και η Signature Bank.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Παρασκευής, στα δύο χρόνια που πέρασαν από την ίδρυση του προγράμματος, η Fed “ενίσχυσε την κατανόησή της για αυτές τις δραστηριότητες, τους σχετικούς κινδύνους και τις πρακτικές διαχείρισης κινδύνων των τραπεζών”, καθιστώντας δυνατή την επιστροφή στις συνήθεις εποπτικές διαδικασίες».15 Και η Ευρωπαϊκή Ένωση τρέχει για να μην μείνει πίσω.16
Οι «συνήθεις εποπτικές διαδικασίες» αποδείχθηκαν ανεπαρκείς το 2008 και μπορεί να είναι ακόμη πιο ανεπαρκείς στην σημερινή εποχή του αναβαθμισμένου τζόγου και της υπερχρέωσης των κρατών όχι στην περιφέρεια, αλλά στην καρδιά του καπιταλισμού.
Πρόκειται για κινήσεις που επιδεινώνουν την αστάθεια και τη συστημική κρίση αντί να την σταθεροποιούν, όπως ισχυρίζονται οι θαυμαστές του Τραμπ. Όχι μόνο δεν φέρνουν πιο κοντά την ειρήνη, αλλά μαζί με τους εξοπλισμούς διογκώνουν και την απειλή ενός νέου οικονομικού κραχ. Αυτό είναι ολοφάνερο στην περίπτωση της Γαλλίας, όπου η κυβέρνηση Μπαϊρού κάνει πολιτικό χαρακίρι στην προσπάθειά της να επιβάλει μέτρα λιτότητας για να μην φτάσει η Γαλλία σε χρεοκοπία.17
Αυτό κάνει ακόμη πιο επείγουσα τη σύνδεση του αντιπολεμικού κινήματος με τους οικονομικούς αγώνες της εργατικής τάξης. Εκεί πρέπει να βρίσκονται οι προτεραιότητες της Αριστεράς. Στη Γαλλία τα συνδικάτα προχωρούν σε πανεργατική απεργία ενάντια στις περικοπές Μπαϊρού. Στη Βρετανία, η συζήτηση «Λεφτά για τις κοινωνικές ανάγκες και όχι για τους εξοπλισμούς» ανοίγει ακόμη και στο συνέδριο της αντίστοιχης ΓΣΕΕ (TUC).18
Κι όμως, εδώ η κοινοβουλευτική αντιπολίτευση ανησυχεί μήπως ο Μητσοτάκης είναι «ενδοτικός». Ο Σ. Φάμελλος σε συνέντευξή του (Open) δήλωσε: «Και στην περίπτωση της Ουκρανίας και στην περίπτωση της Παλαιστίνης και στην περίπτωση της Κύπρου, καμία ανοχή σε αναθεωρητικές διαθέσεις».19 Ο Νίκος Ξυδάκης το διατύπωσε πιο γλαφυρά:
«Ενα φάντασμα πλανιέται στην Αθήνα: το σόου Τραμπ και το συνοδό κριντζάρισμα για την Ουκρανία, να μεταφερθεί στο Αιγαίο, στην Κύπρο, με τον καταφανώς εξουθενωμένο πολιτικά Μητσοτάκη (ή άλλον πρωθυπουργό) να παίζει τον ρόλο του Ζελένσκι».20
Με άλλα λόγια, η ανησυχία είναι μήπως η κυβέρνηση κάνει εδαφικές υποχωρήσεις στο Αιγαίο ή στην Κύπρο! Την ώρα που ο κόσμος βγαίνει μαζικά στους δρόμους ενάντια στην κυβέρνηση που στηρίζει τα εγκλήματα του Ισραήλ και εμπλέκεται όλο πιο βαθιά στην ΕΕ του πολέμου, αυτή η αντιμετώπιση είναι τουλάχιστο αποπροσανατολιστική.
Τώρα είναι η ώρα για να συνδέουμε το Λευτεριά στην Παλαιστίνη και την απαίτηση για διακοπή των σχέσεων με το Ισραήλ με τα αιτήματα ενάντια στους εξοπλισμούς, ενάντια στο Rearm Europe και το ΝΑΤΟ. Λεφτά για τα Νοσοκομεία και όχι για φρεγάτες, F35 και «ειρηνευτικές δυνάμεις» στην Ουκρανία.
Σημειώσεις
1. 17/2/22 - Διακήρυξη της Διεθνιστικής Σοσιαλιστικής Τάσης για την κρίση στην Ουκρανία https://sekonline.gr/article.php?id=1226
2. Πάνος Γκαργκάνας, Πόλεμος στην Ουκρανία: η έκρηξη των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, Σοσιαλισμός από τα κάτω 152, Μάης-Ιούνης 2022, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=1362&issue=152#gsc.tab=0
3. Σωτήρης Κοντογιάννης, Ουκρανία - Ο πόλεμος των ιμπεριαλιστών, Σοσιαλισμός από τα κάτω 151, Μάρτης-Απρίλης 2022, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=1351&issue=151#gsc.tab=0
4. Alex Callinicos, Ukraine still hangs in West’s deadly balance, Socialist Worker 2843, 21 February 2023
5. Σωτήρης Κοντογιάννης, Ουκρανία: Τρύπα στο νερό, Εργατική Αλληλεγγύη 1638, 11/9/2024, https://ergatiki.gr/article.php?id=35673
6. Λέανδρος Μπόλαρης, Αντίσταση στο ReArm Europe, Σοσιαλισμός από τα κάτω 170, Μάης-Ιούνης 2025, https://socialismfrombelow.gr/article.php?id=1536&issue=170#gsc.tab=0
7. Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, https://www.amna.gr/home/videos/922574/Ap-Tzitzikostas-I-Komision-tha-dapanisei-17-dis-euro-gia-tin-anabathmisi-ton-metaforikon-diktuon. Ολόκληρη η συνέντευξη εδώ: https://www.ft.com/content/d77d4c1d-da26-4624-8b77-2178d4ac1125?emailId=1bba2b41-e116-476f-a236-d1b9cf1d4785&segmentId=22011ee7-896a-8c4c-22a0-7603348b7f22
8. Νίκος Λούντος, «Ο πόλεμος χωρίς πολιτικό στόχο είναι εγγύηση ήττας», Εργατική Αλληλεγγύη 1684, 6 Αυγούστου 2025, https://ergatiki.gr/article.php?id=37026&issue=1684
9. Arthur Townend, Israel’s leading human rights organisation calls out regime’s genocide, Socialist Worker 2967, 31 July 2025, https://socialistworker.co.uk/palestine-2023/israels-leading-human-rights-organisation-calls-out-regimes-genocide/
10. Η αντίσταση και η αλληλεγγύη θα νικήσουν - Από την Αθήνα και τα Νησιά μέχρι το Σίνδεϊ και την Ταγγέρι, Εργατική Αλληλεγγύη 1684, 6 Αυγούστου 2025, https://ergatiki.gr/article.php?id=37024&issue=1684
11. Γιώργος Πίττας, Και τα «Μπάνια του Λαού» στο πλευρό της Παλαιστίνης, Εργατική Αλληλεγγύη 1685, 20 Αυγούστου 2025, https://ergatiki.gr/article.php?id=37046&issue=1685
12. Revolutionary Left Current in Syria, The Syrian Thermidor, https://revoleftsyria.org/32633/the-syrian-thermidor/
13. BCG consultants modelled relocating Gazans to Somalia, Financial Times, August 7 2025, https://www.ft.com/content/2206da63-4f50-4b74-9f1d-3cbf6b43e0e4?emailId=25c52622-b0a5-44ac-805d-c9d307e4f6bb&segmentId=22011ee7-896a-8c4c-22a0-7603348b7f22
14. Jackson Hole: Το mea culpa Πάουελ και η αλλαγή πλεύσης, https://www.ot.gr/2025/08/23/diethni/jackson-hole-to-mea-culpa-paouel-kai-i-allagi-pleysis/?utm_source=ingr&utm_medium=NativePost&utm_campaign=InArticle
15. https://www.in.gr/2025/08/16/economy/diethnis-oikonomia/fed-termatizei-programma-enisxymenis-epopteias-gia-kryptonomismata-apo-trapezes/
16. EU speeds up plans for digital euro after US stablecoin law, https://www.ft.com/content/8ad60169-d1e5-4d2c-b928-d53d668f0ec6?emailId=6b2a1d9c-9244-4550-9ad3-336d1986c987&segmentId=22011ee7-896a-8c4c-22a0-7603348b7f22
17. https://www.efsyn.gr/kosmos/eyropi/482913_piezei-yper-toy-proypologismoy-litotitas-o-mpairoy-i-kybernisi-moy-i-haos
18. Trade unionists are set to put forward a 'Welfare not Warfare' motion at the TUC union federation yearly congress, Socialist Worker 26 August 2025, https://socialistworker.co.uk/trade-unions/union-federation-congress-set-for-fierce-debate-on-arms-spending/?fbclid=IwY2xjawMa1lxleHRuA2FlbQIxMQABHs_vrBoqnmpoP9sQTbSpWhsAU6gDqTngAYFzGWkzbA3X52TXNFsRKAzGxtEq_aem_IAP9uO5rXQ_mQYDREm-ERw
19. https://www.efsyn.gr/stiles/ano-kato/482549_eniaio-metopo-gia-tin-palaistini
20. https://www.efsyn.gr/nisides/ena-blemma/482590_ki-erthei-sooy-tramp-sto-aigaio