Λένιν, Mπουχάριν, Kάουτσκι - Ποιός είχε δίκιο;
O Kρις Xάρμαν, εκδότης του περιοδικού International Socialism, ανατρέχει στις πρώτες αναλύσεις για τον Iμπεριαλισμό και δείχνει την σημασία τους για το σήμερα. Η συζήτηση για τον Λένιν, τον Μπουχάριν και τον Κάουτσκι αφορά την Ευρώπη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά έχει να κάνει και με τον κόσμο σήμερα. Για να κατανοή&...
Επισκόπηση
Οι περιοδικές εκδόσεις της Αριστεράς περιλαμβάνουν αυτό το δίμηνο αξιόλογες παρεμβάσεις για τα ζητήματα της στρατηγικής και του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού.Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το κείμενο του Ιστβάν Μεζάρος με τίτλο «Η εκπαίδευση πέρα από το κεφάλαιο» στην τελευταία Ουτοπία (τχ. 86, Σεπτέμβρης-Οκτώβρης 2009). Ο Μεζάρος αποδομεί το επιχείρημα που θέλει την εκπαίδευση βασικό συντελεστή του κοινωνικού μετασχηματισμού, τη στιγμή που η ίδια ορίζεται από τους περιορισμούς του κεφαλαίου. Ταυτόχρονα όμως αναζητεί ποιά είναι η προοπτική του εκπαιδευτικού συστήματος πέρα από τα καπιταλιστικά δεσμά. Ανάλογη είναι η περίπτωση του κειμένου του Μικαέλ Λεβί στο Ένεκεν που κυκλοφορεί (τχ. 14, Οκτώβρης-Δεκέμβρης 2009) με τίτλο «Οικοσοσιαλισμός και Δημοκρατικός Σχεδιασμός». Ο Λεβί περιγράφει ως μονόδρομο για τη διάσωση του πλανήτη από την οικολογική καταστροφή την δημοκρατικά ελεγχόμενη και σχεδιασμένη παραγωγή ενός σοσιαλιστικού συστήματος. Δεν μένει όμως στις γενικές αρχές: επιχειρεί να περιγράψει συγκεκριμένα τις δυνατότητες και τις δυσκολίες ενός τέτοιου σχεδιασμού, την ανάγκη συντονισμού ανάμεσα σε ένα κεντρικά οργανωμένο πλάνο και την αυτενέργεια των τοπικών και περιφερειακών συλλογικοτήτων της εργατικής δημοκρατίας, προσπάθεια που δίνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην παρέμβασή του. Οι αναγνώστες του Ένεκεν θα έχουν ακόμα την ευκαιρία να διαβάσουν μια ανάλυση των εξελίξεων στο Ιράν, αρκετά παρόμοια με αυτή που εμφανίστηκε σε προηγούμενο τεύχος του Σοσιαλισμός από τα Κάτω...
Κόμμα και Τάξη (μέρος 1ο)
Το άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο περιοδικό International Socialism, Νο35, Χειμώνας 1968, και κατόπιν στην ομώνυμη συλλογή, από τις εκδόσεις Pluto Press αρχικά και Bookmarks στη συνέχεια. Τη μετάφραση έκανε ο Θανάσης Καμπαγιάννης.Λίγα ζητήματα έχουν προκαλέσει περισσότερες διαμάχες στους μαρξιστικούς κύκλους από αυτό της σχέσης του κόμματος και της τάξης. Περισσότερη ένταση έχει προκληθεί σε σκληρές πολεμικές γι’ αυτό το θέμα από όση για οποιοδήποτε άλλο. Από γενιά σε γενιά, ακούγονται οι ίδιες κατηγορίες: γραφειοκράτης, υποκαταστατιστής, ελιτιστής, αυταρχικός. Κι όμως οι αρχές που αποτελούν τη βάση αυτής της συζήτησης είναι συνήθως συγχυσμένες. Κι αυτό παρά τη σημασία των εμπλεκόμενων ζητημάτων. Για παράδειγμα, η διάσπαση ανάμεσα στους μπολσεβίκους και τους μενσεβίκους για τη φύση της κομματικής οργάνωσης το 1903 βρήκε πολλούς που θα ήταν στην αντίθετη πλευρά των οδοφραγμάτων από τον Λένιν το 1917 στη φράξια του (για παράδειγμα τον Πλεχάνωφ), ενώ εναντίον του βρέθηκαν επαναστάτες του μεγέθους του Τρότσκι και της Ρόζας Λούξεμπουργκ. Αλλά ούτε και αυτή η σύγχυση ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Ήταν ένα διαρκές στοιχείο της συζήτησης στους κόλπους των επαναστατών. Αξίζει να θυμηθούμε το σχόλιο του Τρότσκι στο Δεύτερο Συνέδριο της Κομιντέρν απέναντι στον ισχυρισμό του Πάουλ Λέβι ότι οι μάζες στην Ευρώπη και την Αμερική κατανοούν την αναγκαιότητα του κόμματος. Ο Τρότσκι επισημαίνει ότι η κατάσταση είναι πολύ πιο σύνθετη: Αν το ερώτημα τίθεται αφηρημένα, τότε β...
Ιστορία, Mύθος και Μαρξισμός
Το άρθρο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στη συλλογή Δοκίμια για τον Ιστορικό Υλισμό, εκδόσεις Bookmarks, 1998. Βασίζεται σε ομιλία του Κρις Χάρμαν στο Σχολείο Ιστορίας του περιοδικού International Socialism. Τη μετάφραση έκανε ο Νίκος Λούντος.Πολλοί μπορεί να σκέφτονται πως οι σοσιαλιστές καλύτερα θα κάνουν να βρίσκονται στο δρόμο και να οργανώνουν αγώνες παρά να συζητάνε για την ιστορία. Φυσικά είμαστε στους δρόμους και οργανώνουμε. Ομως για εμάς, το ζήτημα της ιστορίας είναι εξαιρετικά σημαντικό. Γιατί; Υπάρχει μια φράση από το 1984 του Τζορτζ Οργουελ που αποδίδει τον τρόπο σκέψης του ολοκληρωτικού κράτους: “Αυτός που ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελθόν. Αυτός που ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει το μέλλον.” Δηλαδή, αν μια άρχουσα τάξη καταφέρει να εμποδίσει τους ανθρώπους να καταλαβαίνουν από πού προέρχεται η κοινωνία, μπορεί να τους εμποδίσει να κατανοούν και την εξέλιξη της κοινωνίας, σταθεροποιώντας έτσι την εξουσία της. Ιστορικά, είναι εντυπωσιακό πόσες φορές οι άρχουσες τάξεις έχουν προσπαθήσει να εμποδίσουν τους ανθρώπους να κατανοούν το παρελθόν. Το αγαπημένο μου παράδειγμα είναι από την ίδρυση της πρώτης Πανκινέζικης Αυτοκρατορίας το 221 π.Χ. Ο Αυτοκράτορας διέταξε να καούν όλα τα βιβλία που αναφέρονταν στις παλιές παραδόσεις: “Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι των γραμμάτων που δεν βασίζονται στο παρόν αλλά μελετούν το παρελθόν με σκοπό να ασκήσουν κριτική στη σύγχρονη εποχή. Μπερδεύουν και ενθουσιάζουν το λαό... Κρίνω σκόπιμο να απαγορευτούν.” Οι άνθρωποι που θα τολμούσαν ν...